Çevre İçin Tasarım (DFE): Ürün Geliştirme Sürecinde Çevre Kirliliği Göz Önüne Alınarak Atık Azaltılması İçin Bir Model Önerisi

Atıkların önemli kısmı insan hayatını kolaylaştırmak üzere tasarlanan ve üretilen sistemlerin çalışması sonucu ortaya çıkmaktadır. Hatta kullanım ömrü tamamlandığında söz konusu ürünün bizatihi kendisi bir atık konumuna gelmektedir. Esasen söz konusu sistemlerin ve süreçlerin tasarım aşamasında çevreye olan etkilerinin dikkate alınması halinde ortaya çıkması muhtemel kirletici etkilerinin oldukça azaltılabilmesi de mümkündür. Sistem tasarımı bir ürünün gerekliliğinden yani ihtiyacın belirlenmesinden prototipinin imalatına kadar birçok faaliyetin gerçekleştirildiği çok aşamalı bir süreçtir. Tasarım aşamasında ürün ile alakalı fonksiyon, dayanım, estetik, ergonomi, imalat, montaj ve hatta çalışma esnasındaki bakım – onarım, iş güvenliği gibi birçok faktör göz önüne alınmaktadır. Ne var ki ürünün çevreye olan etkileri günümüz tasarım çalışmalarında ya hiç dikkate alınmamakta ya da kapsamı istenilen seviyede olmamaktadır. Tasarımla ilgili birçok yayında tasarım işlem basamaklarını ve çalışma düzenini gösteren akış şemaları verilmiştir. Bunların çoğunda çevresel etkilere yer verilmemektedir. Oysa kirliğinin ortaya çıkmaması ya da azaltılması için tasarım aşamasında alınacak önlemlerin maliyeti, oluşan kirliliğin bertaraf edilmesi için yapılacak masraflardan daha az olacaktır. Bu çalışma tasarımda çevreyi dikkate alan bir model geliştirmeyi amaçlamaktadır. Çevre kirlenmesi ve geri kazanımı içeren bu modele dayalı bir tasarım algoritması geliştirildi. Söz konusu algoritmanın kullanımı yaygınlaştığında hem atığın azaltılması ve hem de enerji tasarrufu bakımından önemli faydalar sağlayacağını ümit etmekteyiz.